Dostluk (Özet) : Dostluk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleneşelendiren bir düzen değildir. Dostluk, maşer içinde insanların düpedüz nasıl davrandıklarını değil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Dostluk, kendisine uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Hak değeri zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene dokunmak, toplumsal ömürın gerçekleşmesini yağdırmak gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Dostluk düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin mukabilsına onaylama edilmesi ve uyulması gereken, kesin hak kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle maşer içinde insanların tasarruf ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her hin mümkündür. “İşte tüze, insan davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir yol, bir bütündür.” İnsan-insan, insan-natür ilişkilerinin insanlığın eş çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence altına kızılınmasıdır. Dostluk, âdemiyet seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbir hayli fikir ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, maşer sözleşmesi, natür ve insanlar olarak tamlayan gözlerdir. Dostluk Nedir Dostluk, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun eş iyiliğini yağdırmak için konulmuş olan ve hep gücüyle desteklenen kaide, doğru ve kanunların hepsidür. Daha yaygın bir tanımıyla tüze, adalete yönelmiş toplumsal evetşlakin düzenidir. Dostluk Lügat Fehvaı Dostluk kelimesi Arapça “doğru” kökünden hasılat ve doğru kelimesinin çoğulu olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “doğru” kelimesinin çoğulu “ah’kak”tır. Türk Gönül Kurumu’na nazaran tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım ancakü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” mazmunı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet mazmunında da kullanılır. Uygulayım Fehvaı Dostluk dönemden döneme değişmiş olduğu karınin hala doyurucu bir tanım yapılamamıştır. Kant “Dostlukçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen tanımı ise: “Sınırlı bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) bandajlanmış kurallar hepsidür.” Bilimsel bir disiplin olarak tüze, kendi içinde üs olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun eşhas arası ilişkileri konu saha kısmına Özel Dostluk, eşhas ile devlet veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Hep Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Dostluk, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna yanıt Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun başlıca madun dallarıdır. Dostluk Kuralları ve Özellikleri Hukuku özge toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik devlet tarafından güvenceye kızılınmış ve cebri yapmış oldurımlara ehil olmasıdır. Dostluk kuralları insan davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun ayar kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde müşabih nitelikteki tamam durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yaptırım (Müeyyide) Dostluk sahaında yapmış oldurım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Dostluk düzenini sağlamlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları engellemek karınin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapis ve dünyalık cezaları; temel hukukunda siyasetten men, fırka metres; algı hukukunda algı ve kaçakçılık cezaları gibi çeşitli tüze dallarında çeşitli yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; şuuri bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik değil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya politik gözleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan tüze, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Dostluk, adalete yönelmiş toplumsal bir evetşlakin düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgısal yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun toplumsal ömürı düzenleyip insanların amerikan barış ve güvenlik içinde bir arada evetşamalarını sağlamlamaktır. 2. Ameliye Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Alınlanması) Hukukun kılgısal amacını, toplumsal gerçeklik belirler. Dostluk bu fonksiyonu ile maşer içinde canlı insanların, birbirleri ile inşa etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanoğlunun yapısından meydana gelen ihtiyaçlarını mukabillamaya çkızılışır. Dostluk bu fonksiyonu ile veladet, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek tüze düzeni ömürın üs gerçeklerini görmezden gelemez. Dostluk düzeni, insanoğlunun katıksız yapısına ve bundan sonra mevrut gereksinimlerine orantılı yürütmek zorundadır. Dostluk önemli ölçüde, kazançlı gerçeklere de merbutdır; kazançlı yoksulluklara uymalı ve onları mukabillamalıdır. 3. Hak Dostluk bu fonksiyonu ile mukannen bir düzenleme altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak doğru kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanımıyla doğruluk, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yürütmek üzere dü çeşitli anlamda kullanılır. Hak esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet mazmunında kişisel bir özelliği deyimler. Erkek her hin haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni tevdi etmek yolunda sabah akşam ve değişlemmez bir çaba gösterir. İşte bu tasarruf ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk mefhumı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği temas biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze sahaında hukuki ayar olarak kavlükarar konusu olan doğruluk de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Maşer karınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini karınermiş kurallar tamamü olarak tüze, bu değerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve almak durumunda bulunduğuna nazaran, adaletin böylece, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Dostluk normlarında doğruluk acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü doğruluk mefhumı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün tüze sistemine ve sistemlerine hâkim bulunan, nesnel ve salt bir ayar niteliğindeki adalettir. Dostluk bir maşer düzenini karınerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lazım bulunan düzeni sıyanet etmek, gerekse onu değişlemtirmeyi meşrulaştırmak karınin her hin adalete başvurulur. Nesnel ve kanun üstü doğruluk hukukta mukabilmıza oturmuş tüze düzenlerinin birincil örneği, olması gereken tüze mazmunında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, bulunan tüze düzenlerinin kendisine orantılı olup olmadığı açısından bir ayar ve değerlendirme ölçüsü olur. Yeniden bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve menfi mukabillıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon abra içinde olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Alışılagelen olarak bütün tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem toplumsal evetşlakin uyacak, hem de bu toplumsal ömürın amerikan barış içinde sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü sağlamlamaya çkızılışacaktır.

https://www.arabacihukuk.com/